«Το σύνολο είναι κάτι παραπάνω από το
άθροισμά των μερών του»
όπως μια μελωδία είναι κάτι παραπάνω από τις νότες που την
απαρτίζουν, η μία δίπλα στην άλλη.
Οι ομάδες συνάντησης σαν μέσο θεραπείας και προσωπικής ανάπτυξης έχουν τις ρίζες τους στο ψυχόδραμα του Moreno από τις αρχές του 20ου αιώνα. Πήραν όμως μεγάλη έκταση στις ΗΠΑ μετά τη δεκαετία του 1960 σαν μέσο εκπαίδευσής και έντονης εμπειρίας με τα T. Groups, τις ομάδες Gestalt του F. Perls και τις διάφορές ομάδες αυτοβοήθειας (Sinamon, 12 βήματα κτλ.).
Ο όρος Δυναμική των Ομάδων εισάγεται από τον ίδιο τον Kurt Lewin(1890-1947) και αναφέρεται στα φαινόμενα που παρατηρούνται στις μικρές ομάδες, είτε είναι φυσικές (οικογένεια, παρέα κτλ) είτε τεχνητές (τάξη, πειραματική ομάδα, ομάδα εργασίας κτλ)
Στην ομάδα ο συντονιστής δουλεύει τόσο για την ατομική όσο και για την ομαδική
ανάπτυξη. Η προσωπική ανάπτυξη μπορεί να περιγραφεί ως ένα φαινόμενο ορίων, δηλαδή, το αποτέλεσμα της επαφής ανάμεσα στον εαυτό και το περιβάλλον. Ο συντονιστής λειτουργεί σαν δάσκαλος της φαινομενολογικής διαδικασίας και βοηθά τα άτομα της ομάδας να αναγνωρίσουν πώς η επίγνωση και η ενέργεια τους μπορεί να εμποδίζονται και η επαφή με το περιβάλλον αποφεύγεται. Ο συντονιστής παρέχει κάποια εργαλεία και δημιουργεί ένα συγκεκριμένο περιβάλλον μάθησης, όχι μόνο με τον τρόπο που χρησιμοποιεί αυτά τα εργαλεία, αλλά και μέσα από τη συναισθηματική σχέση που δημιουργείτε από τα μέλη της ομάδας. Μέσα στα όρια αυτού του μικρού κοινωνικού συστήματος, φαινομενολογικές διαδικασίες συμβαίνουν ταυτόχρονα σε τρία επίπεδα: στο ενδοπροσωπικό, στο διαπροσωπικό και στο δια-ομαδικό. Η στάση του συντονιστή χαρακτηρίζεται στις ομάδες από την γνησιότητα, την ενσυναίσθηση, το κλίμα θετικής αποδοχής και από την χρήση της τεχνικής της επαναδιατύπωσης.
Πριν την έναρξη της ομάδας απαραίτητα είναι :
Η ενημέρωση των υποψήφιων μελών για το είδος της ομάδας, τον τόπο, τη διάρκεια και τη συχνότητα των συναντήσεων, το κόστος συμμετοχής και ότι έχουν το δικαίωμα
να αποχωρήσουν από την ομάδα αρκεί να ενημερώσουν και να δουν το συντονιστή ατομικά αν χρειαστεί.
Να ξεκαθαριστεί αν το άτομο μπορεί να δεσμευτεί στην ομάδα και επίσης να ενημερωθεί ότι μέσα από τη διαδικασία αυτή μπορεί να υπάρξουν αλλαγές που θα επηρεάσουν τη ζωή του. Οι σχέσεις ανάμεσα στα μέλη έξω από το πλαίσιο της ομάδας δεν ενθαρρύνονται και ειδικά στην αρχή. Τέλος, μέσα στην ομάδα απαγορεύεται κάθε είδος βίας και τα μέλη δεσμεύονται από το απόρρητο και τους κανόνες συμμετοχής της ομάδας.
Στο ξεκίνημα μιας ομάδας είναι απαραίτητο:
- Να ξεκαθαρίσουν οι παρανοήσεις, οι μη ρεαλιστικοί φόβοι και οι προσδοκίες.
- Να προσφερθεί στους συμμετέχοντες μια γνωστική δομή που θα διευκολύνει την αποτελεσματική συμμετοχή τους στην ομάδα.
- Να δημιουργηθούν ρεαλιστικές και θετικές προσδοκίες για την ομαδική εργασία που πρόκειται να γίνει.
- Η παρουσίαση πλαισίου και οριοθέτηση: Αυτό σημαίνει ότι ο συντονιστής ενημερώνει τα μέλη για τα καθήκοντα της ομάδας και ορίζει το ρόλο του σε σχέση με αυτά τα καθήκοντα.
- Η ενθάρρυνση της διαπροσωπικής επαφής: Αυτός είναι ένας τρόπος να διερευνήσουν τα μέλη το διαπροσωπικό περιβάλλον και να ανακαλύψουν πηγές που υπάρχουν στην ομάδα.
- Να δοθούν πληροφορίες για την προσέγγιση και τις τεχνικές που θα χρησιμοποιηθούν.
Σε αυτήν την πρώτη φάση οι δραστηριότητες του συντονιστή κατευθύνονται
προς τη δημιουργία ενός κλίματος εμπιστοσύνης το οποίο θα υποστηρίξει τα μέλη να
να κάνουν συνδέσεις, με βάση την προσωπική τους εμπειρία, με τα άλλα μέλη και με την ομάδα ως σύνολο.
Κάποιοι από τους παράγοντες που κάνουν ξεχωριστή, ιδιαίτερα σημαντική και δυναμική την εργασία μέσα σε ομάδες είναι:
- Η διδακτική καθοδήγηση και παροχή άμεσων συμβουλών.
- Η διορθωτική ανασύσταση της πρωτογενούς ομάδας για τον καθένα από εμάς, της οικογένειας.
- Η αναγνώριση της καθολικότητας σε προβλήματα, τραύματα, δυσκολίες.
- Η ανάπτυξη του αλτρουισμού, στις ομάδες τα μέλη κερδίζουν όχι μόνο επειδή λαμβάνουν βοήθεια, αλλά και δίνοντας βοήθεια στους άλλους.
- Η ανάπτυξη τεχνικών κοινωνικοποίησης.
- Η διαπροσωπική μάθηση και η μιμητική συμπεριφορά.
- Η συνεκτικότητα της ομάδας που ευνοεί την αυτοαποκάλυψη, την ανάληψη ρίσκου και την εποικοδομητική έκφραση συγκρούσεων μέσα στην ομάδα.
- Η κάθαρση, αναφέρεται στη συναισθηματική αποφόρτιση, στην απαλλαγή
από καταπιεσμένο συναίσθημα. - Η ενστάλαξη ελπίδας για την πρόοδο και την επίτευξη των στόχων.
