Η ψυχοθεραπεία γεννήθηκε από την ανάγκη των ανθρώπων να αντιμετωπίσουν τις ψυχικές δυσκολίες τους και να αποκατασταθεί η ψυχική τους ισορροπία.
Σκοπός της είναι να βοηθήσει τους ανθρώπους να τροποποιήσουν τις γνώσεις, τα συναισθήματα, τις συμπεριφορές ή και άλλα προσωπικά χαρακτηριστικά τους προς κατευθύνσεις που επιθυμούν και κρίνουν ότι θα τους είναι χρήσιμες και βοηθητικές.
Η ψυχοθεραπεία μπορούμε να πούμε ότι ασκήθηκε ανά τους αιώνες, καθώς γιατροί, όπως οι Ιπποκράτης, Ασκληπιός, Σωρανός και Γαληνός, φιλόσοφοι, όπως ο Σωκράτης, ο Πλάτων και ο σοφιστής Αντιφών, του οποίου η συμβολή στην ψυχοθεραπεία ήταν αξιόλογη, χρησιμοποιούσαν και ψυχολογικές μεθόδους για να θεραπεύσουν. Σημαντική πρόοδος στην αντιμετώπιση των ψυχοπαθειών συντελέστηκε κατά τα μέσα του 1ου π.Χ. αι., από τον Έλληνα ιατρό Ασκληπιάδη. Αυτός υποστήριζε ότι οι ψυχικές παθήσεις είναι αποτέλεσμα συγκινησιακών συγκρούσεων και συνιστούσε ανάπαυση, θερμά λουτρά, μουσική, αρμονία και ευχάριστη συντροφιά, για την επαναφορά της πνευματικής ειρήνης.
Στο δυτικό πολιτισμό εισάγει τον όρο «ψυχοθεραπεία» το 1853 ο Walter Cooper Dendy, αναφερόμενος σχετικά με τη δυνατότητα των γιατρών να επηρεάσουν τις ψυχικές καταστάσεις των ασθενών τους και συνεπώς τις σωματικές τους παθήσεις.
Υπάρχουν πολλά μοντέλα ψυχοθεραπείας γνωστά και ως προσεγγίσεις. Οι τρεις πρώτες κύριες σχολές στην ψυχολογική θεραπεία είναι της ψυχανάλυσης, η συμπεριφοριστική και η ανθρωπιστική. Από την δεκαετία του 1960 ξεκινούν προσπάθειες για να βρεθούν κοινοί ιαματική παράγοντες ανάμεσα στις σχολές ψυχοθεραπείας, αυτό σηματοδοτεί την έναρξη της δημιουργίας του συνθετικού κινήματος στην ψυχοθεραπεία.
Η ψυχοθεραπεία είναι ένας συνεχώς αναπτυσσόμενος κλάδος της εφαρμοσμένης ψυχολογίας. Ένα βασικό χαρακτηριστικό της είναι η διεπιστημονικότητα, δηλαδή αντλεί στοιχεία και από άλλους επιστημονικούς χώρους όπως της ιατρικής, της παιδαγωγικής, των νευροεπιστημών, της κοινωνιολογίας κ.α.
Η ψυχοθεραπεία μπορεί να είναι:
- ατομική (ένας προς έναν)
- ζεύγους
- οικογενειακή
- ομαδική
Μπορεί να πραγματοποιηθεί δια ζώσης στο γραφείο του ψυχοθεραπευτή ή στο χώρο του πελάτη – θεραπευόμενου εάν για λόγους υγείας δεν μπορεί να μετακινηθεί, ή μέσω διαδικτύου με βιντεοκλήση.